သာသနာ ၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္ ဘုရားသမိုင္းအက်ဥ္း

ရခိုင္ၿပည္နယ္၊ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕
သာသနာ ၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္ ဘုရားသမိုင္းအက်ဥ္း
(သသနာ(၂၅၀၀)ၿပည့္ႏွစ္၊ ေကာဇာ(၁၃၁၈) ခုႏွစ္၊ ခရစ္(၁၉၅၆))

နိဒါန္း

ရခိုင္ၿပည္နယ္၊ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕၏ အေက်ာ္ေဇယ်ေစတီမ်ားထဲတြင္ သာသနာ ၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္လည္းပါဝင္ပါသည္။ ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕သည္ ရခိုင္ကမ္း႐ိုးတမ္းအနီး၊ ရမ္းၿဗဲ့ကၽြန္း၏ ေၿမာက္ဖက္စြန္းတြင္တည္ဟိေေသာ ပင္လယ္ကမ္းၿခီၿမိဳ႕ၾကီးၿဖစ္သည္။ သာသနာ ၂၅၀၀ ရာေစတီေတာ္သည္ ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕၏အေနာက္ဖက္ ႏွစ္မိုင္ခန္႔အကြာ င/က်ားေမာ္ ပင္လယ္ေမာ္စြန္း (Geogia Point) ပင္လယ္ကမ္းၿခီအနီး၊ ေစတီယ်ေတာင္ တန္း၏ေတာင္ေမာ္ဦးတြင္တည္ဟိသည္။

သာသနာ ၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္၏ပံုသ႑ာန္သည္ တြိ႔ၿမင္နီက်ေစတီပုထိုးေတာ္၏ပံု သ႑ာန္မ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ မဇၥ်ိမေဒသ ဗုဒၶဂါယာမွ တတိယသံဂါယနာတင္ ဒါယကာ သီရိဓမၼာေသာကမင္း၏ ကုသိုလ္ေတာ္မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ပံု သ႑ာန္ေတာ္ကိုယူ၍ တည္ထားကိုးကြယ္ထားၿခင္းၿဖစ္သည္။

သာသနာေတာ္ဝင္ေစတီေတာ္



သာသနာ ၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္ကို ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၃၁၈-ခု၊ ကဆုန္လၿပည့္နိန္႔၊ ခရာစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၆၅-ခု၊ ေမလ(၂၅)ရက္ ၾကာသပတီးနိန္႔႔႔၌ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႏွစ္ (၂၅၀၀)တိတိၿပည့္ေၿမာက္ေသာအထိမ္းအမွတ္၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သီရိမဂၤလာကမၻာအီးကုန္းၿမီ၊ မဟာပါသာဏလႈိဏ္ဂူေတာ္တြင္ၿပဳလုပ္က်င္းပေသာ ဆဌသံဂါယနာပြဲသဘင္ေတာ္အထိမ္းအမွတ္၊ အိႏၵိယၿပည္ဗုဒၶဂါယာမဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္အနီးတြင္ၿပဳလုပ္က်င္းပေသာ ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားႏွင့္သာသနာေတာ္ ကိုၾကည္ညိဳသူမ်ားၿပဳလုပ္က်င္းပေသာ ဗုဒၶပူဇယႏၱီပြဲေတာ္အထိမ္းအမွတ္အၿဖစ္ ပႏၷက္ခ်တည္ထားကိုးကြယ္ခကတ္လီသည္။

ဤေစတီေတာ္ၿဖစ္ေၿမာက္ေရးကိုေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕၏ ဂုဏ္က်က္သေဆာင္ လူၾကီးမ်ား ၿဖစ္ၾကေသာ ေဒါက္တာဦးထြန္းမင္း၊ ဦးသာထြန္း(ရာၿဖတ္) ဦးဘိုးညြန္႔(ေ႐ွ႕နီ)၊ ဦးေသာၾကာေအာင္(ၿမစ္နားတန္း)၊ ဦးစံလွေအာင္(ဘီလစ္)ဦးႏို႔ေဒါင္း(ေက်ာင္းဆရာ)၊ ဦးမဲေအာင္(စိုက္ပ်ဳိးေရး)၊ အစိဟိသူ႐ို႕ဦးေဆာင္လ်က္ ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕နဂါးေက်ာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္ဘဒၵ ႏၱနႏၵ၊ ေစတီယ(ကုမၸဏီစစ်ီး) ေက်း႐ြာ ေက်ာင္တိုက္ဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၱသာေကတ႐ို႕ကအမွဴးထားလ်က္ သာသနာေတာ္၂၅၀၀ ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္ကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။

ဤေစတီေတာ္ကို ရမ္းၿဗဲ့ၿမိဳ႕ ေလးေတာင္နယ္မွပန္းပညာသွ်င္ ဦးေတာသာ၊ ဦးခ်က္ဖား ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႔မွ တည္ေဆာက္ခသည္။ ေစတီေတာ္သည္ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ ပံုစံမ်ဳိးၿဖစ္ၿပီး ပလႅင္ခံုေလးဖက္ေလးတန္တြင္ပံုတူေစတီေတာ္ငယ္ေလးဆူသီတင္းသံုး သည္။ပင္မေစတီေတာ္တြင္ အေ႐ွ႕၊အေနာက္၊ေတာင္၊ေၿမာက္၊မ်က္ႏွာစာ၌မုခ္တမုခ္စီပါဝင္ ၿပီး၊ မုခ္တမုခ္စီထဲတြင္ထိုင္ေတာ္မူ ဘူမိဖႆမုၿဒာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ငယ္အဆူ(၂၅၀၀) ေက်ာ္သီတင္းသံုးစံပါယ္သည္။

ေစတီေတာ္အေ႐ွ႕မုခ္ဟိဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ၿမတ္သည္ အမ်ားၿပည္သူေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ ေတာင္ဖက္မုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ၿမတ္သည္ ေက်ာင္းဆရာဦးႏို႔ေဒါင္းမိသားစု၏ ေကာင္းမႈေတာ္ၿဖစ္သည္။ အေနာက္ဖက္မုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ၿမတ္သည္ ပညာေရးဌာန မိသားစု၏ ေကာင္းမႈေတာ္ၿဖစ္သည္။ ေၿမာက္ဖက္မုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ၿမတ္သည္ ကုန္သည္ ဦးစိန္နက္မိသားစု၏ ေကာင္းမႈေတာ္ၿဖစ္သည္။

ဘုရားကုန္ေတာက္ထက္သို႔ အေနာက္ေၿမာက္ဖက္မွ တက္ေသာအုတ္လီွကားသည္ အမ်ားၿပည္သူေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ အုတ္လွီကားအထက္ဟိ ဘံုၿပႆဒ္ပါ နတ္လမ္းကို ကုန္သည္ ဦးေမာင္ဟုန္၊ ေဒၚအလံမိသားစု၏ေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ ထိုေစာင္းတန္းဟိ ရင္ကြဲဇရပ္ကို ေ႐ွ႕နီ ဦးဘိုးညြန္႔မိသားစုမွလွဴဒါန္းသည္။ အုတ္လွီကား ၿခီရင္းဟိ အုတ္မုခ္ဝကုိဦးေမာင္ခိုင္အမွဴးၿပဳေသာၿမစ္နားတန္းသားမ်ားကလွဴဒါန္းသည္။ ထိုမုခ္ဝမွ ေတာင္ဖက္သို႔ကိုက္သံုးရာခန္႔အကြာတြင္ သစ္သားဇရပ္တေဆာင္ကို ေယာင္ၾကီးေဗြ ဦးေအးထြန္းဦး ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႔မွလွဴဒါန္းသည္။ ယင္းဇရပ္အနီးတြင္ ရီတြင္းတတြင္းကို အိုးေဝဆီးလိပ္ခံုမိသားစုမွေကာင္းမႈၿပဳသည္။ ဘုရားကုန္းေတာ္ထက္တြင္ သံဃာစင္ပါဇရပ္ တေဆာင္ကို မေအးၿမင့္ဆီးလိပ္ခံုမိသားစုမွေကာင္မႈၿပဳသည္။

ရီစီးတခါ ရီသာတလွည့္

ထိုစဥ္သာသနာ(၂၅၀၀)ေမာ္ကြန္းေစတီပြဲေတာ္ကို ႏွစ္စဥ္တေပါင္းလၿပည့္နိန္႔တိုင္းတြင္ ၿပဳလုပ္က်င္းပေလ့ဟိၿပီး ေစတီေတာ္၏ဘက္စံုေဝယ်ာဝစၥကိစၥရပ္မ်ားကို ေက်ာက္တလံုး ေဂါပကအဖြဲ႔မွတာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္ခသည္။

သို႔ၿဖစ္တိုင္ေစတီေတာ္ေစာင့္ေယွာက္ေရးအတြက္ေဂါပကမ်ဳိးဆက္သစ္မေပၚလာၿခင္း ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ဆိုင္ကလုန္းမုန္းတိုင္းၾကီး၏ဒဏ္ကိုႏွစ္ၾကိမ္တိုင္တိုင္ခံစားရၿခင္း ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ တၿခားအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေစတီေတာ္သည္ အထိန္းအသိမ္းမဲ့စြာၿဖင့္ပ်က္စီးယိုယြင္းလ်က္ ၿခံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ားစြာလႊမ္းမိုးၾကီးစိုးၿခင္းကို ခံခရသည္။ မုခ္ၾကီးေလးမုခ္ဟိဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားအပါအဝင္ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားက်ဳိးပဲ့ ပ်က္စီးပရိနိဗၺာန္ၿပဳခရသည္။ ဇရပ္တန္ေဆာင္မ်ားသည္လည္းပ်က္စီးယိုယြင္းေပ်ာက္ကြယ္ ခရသည္။ ဤသို႔ႏွစ္ႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ေက်ာ္မွ် ဒုကၠစရိယက်င့္ၾကံနီခရသည္။

သာသနာေရာင္ေတာ္ဖြင့္

၁၉၉၂ ခု၊ ေဖေဖာဝါရီ(၁၅)ရက္နိန္႔တြင္ ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕လူငယ္လူ႐ြယ္မ်ားပါဝင္ေသာေရာင္ ေတာ္ဖြင့္ဗုဒၶသာသနာ့ေဝယ်ာဝစၥအဖြဲ႔သည္ သာသနာ(၂၅၀၀)ေမာ္ကြန္းေစတီကုန္းေတာ္ ထက္ကိုေရာက္လာၿပီးၿခံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ားခြတ္ထြင္ယွင္းလင္းၿခင္း၊ ၿမီသားၿပဳပ်င္ၿမီညႇိၿခင္း၊ ေစတီေတာ္အားေရာင္ေတာ္ဖြင့္ၿခင္း၊ က်ဳိးပဲပ်က္စီးနနိန္သည္ကိုၿပဳၿပင္မြမ္းမံၿခင္း၊ က်ဳိးပဲ့ပ်က္စီးနိန္ေသာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားအားၿပန္လို႔မြမ္းမံၿခင္း၊ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ၾကီးငယ္ မ်ားအသစ္တဖန္ထုဆစ္သြန္းေလာင္းၿခင္း၊ ရင္ၿပင္ေတာ္အားၿပဳၿပင္မြမ္းမံၿခင္း၊ အုတ္လွီကား မ်ားအားၿပဳပ်င္မြမ္းမံၿခင္း၊ ၿမီကာနံရံမ်ားတည္ေဆာက္ၿခင္း စသည္႐ို႕ကိုၿပဳလုပ္ၾကသည္။

တခါ ေစတီေတာ္ၿမတ္ကို ထံုးသကၤန္းကပ္လွဴနီရာမွ႐ႊီေရာင္သကၤန္းကို ႏွစ္စဥ္ကပ္လွဴပူ ေဇာ္ၾကသည္။ ေစတီေတာ္၏မုခ္ေလးမုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ၿပဳပ်င္မြမ္းမံေသာအခါ တြင္အေ႐ွ႕ဖက္မုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ဘာလမုၿဒာအၿဖစ္လည္းေကာင္း၊ ေတာင္ဖက္မုခ္ဟိ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကို စ်ာနမုၿဒာအၿဖစ္လည္းေကာင္း၊ အေနာက္ဖက္မုခ္ ဟိဆင္းတုေတာ္ကို အဘယမုၿဒာအၿဖစ္လည္းေကာင္း၊ ေၿမာက္ဖက္မုခ္ဟိဆင္းတုေတာ္ကို ဓမၼစကၠမုၿဒာအၿဖစ္အသစ္ထုလုပ္ပူေဇာ္ၾကသည္။ အေ႐ွ႕ဖက္မုခ္ဆင္းတုေတာ္၏အလွဴ သွ်င္သည္ မူလအလွဴသွ်င္အမ်ားၿပည္သူေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ ေတာင္ဖက္မုခ္ဆင္းတုေတာ္ ၏အလွဴသွ်င္သည္ မူလအလွဴသွ်င္ ဦးႏို႔ေဒါင္း(ေက်ာင္းဆရာ)၏မ်ဳိးဆက္ကုန္သည္ ဦးဘိုးၾကိဳင္၊ ေဒၚေသာင္းစိန္မိသားစုေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ အေနာက္ဖက္ဆင္းတုေတာ္၏ အလွဴသွ်င္သည္မူလအလွဴသွ်င္ပညာေရးမိသားစုေကာင္းမႈၿဖစ္သည္။ ေၿမာက္ဖက္ဆင္းတု ေတာ္၏အလွဴသွ်င္သည္ အလွဴသွ်င္သစ္ ဦးေက်ာ္ၿမင့္၊ ေဒၚသန္းတင္မိသားစုေကာင္းမႈၿဖစ္ သည္။

ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္

၁၃၅၄ ခု၊သီတင္းကၽြတ္ပြဲေတာ္(၁၉၉၂-ခု၊ေအာက္တိုဘာလ)မွအစၿပဳၿပီး သာသနာ(၂၅၀၀) ေမာ္ကြန္းေစတီေတာ္၏ ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္ကို ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဝါကၽြတ္ပြဲေတာ္၌ စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပၿမဲၿဖစ္သည္။ ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္၌ ၿမိဳ႕ထက္ဟိ သီလဝႏၱ၊ဂုဏဝႏၱ၊ ပညာဝႏၱဆရာေတာ္မ်ားအားပင့္ဖိတ္၍ ဗုဒၶဘိေသကအေနကဇာတင္ပြဲ က်င္းပသည္သာမက ဆြမ္းေတာ္ၾကီးကပ္လွဴပြဲ၊ ဆီးမီးတေထာင္ပန္းတေထာင္ပြဲ၊ ၿမသပိတ္ ကပ္လွဴပြဲ၊ ပရိတ္ပဌာန္း႐ြတ္ဖတ္သဇၥ်ယ္ပြဲ၊ သွ်င္ဦးပဂုတ္ေဖာင္ေတာ္လွည့္လည္အပူေဇာ္ခံ ပြဲ၊ သွ်င္ဦးပဂုတ္ေဖာင္ေတာ္ရီေမွ်ာပြဲပူေဇာပြဲမ်ားၿဖင့္ က်င္းပပူေဇာ္ၾကသည္။ တခါ ပြဲစဥ္တေလွ်ာက္လံုးတြင္ ရကၡဝံသရခိုင္စည္ေတာ္ၿဖင့္ ဓမၼပူဇာတီးခတ္ပူးသိမ့္သည္။ ရကၡဝံသစည္ေတာ္အဖြဲ႔သည္ ေရာင္ေတာ္ဖြင့္ဗုဒၶသာနာ့ေဝယ်ာဝစၥအဖြဲ႔၏လက္တက္ တခုၿဖစ္သည္။

..................................................................................
မွတ္ခ်က္။ ။ေရာင္ေတာ္ဖြင့္ဗုဒၶသာသနာေဝယ်ာဝစၥအဖြဲ႔ ေက်ာက္ၿဖဴၿမိဳ႕မွ သာသနာ ၂၅၄၆၊ ေကာဇာ ၁၃၆၄၊ ခရစ္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားပူေဇာ္ေသာ လက္ကမ္းစာေစာင္ကိုၿပန္လို႔ေဖာ္ၿပလိုက္ပါသည္။