ေဖာက္ျပန္နီေသာ ရခိုင္စကားအခ်ဳိ႕

တနိ အကၽြန္႔သူငယ္ခ်င္းႏွင့္ အကၽြန္သည္ ေဘာင္းဒြတ္သားစု ႐ြာလယ္ခြဆံုအနားဟိ စင္တြင္ထိုင္နီကတ္ပါသည္။ ယင္းစဥ္ အသက္ ၇၀ ပတ္ဝန္းက်င္၌ဟိမည့္ ဝါႀကီးတေယာက္သည္ လမ္းမွလားယင္း စင္႐ွိသို႔ေရာက္ေသာအခါ တန္႔လိုက္ၿပီး တခုခုမီးလိုဟန္ႏွင့္ အကၽြန္႐ို႕ကိုၾကည့္နီပါသည္။ ဝါႀကီးအမူအရာကို အရိပ္က်ေသာ အကၽြန္႔သူငယ္ခ်င္းက အကၽြန္႔လက္ဦးစြာပင္။
“ဇာမီးခ်င္ပါေလ့ အဘိုး”ဟုမီးလိုက္ပါသည္။ ထိုအခါဝါႀကီးလည္း အကၽြန္႐ို႕အနားသို႔ကပ္လာကာ။
“ပြဲစား ေစာသာေက်ာ္အိမ္ဇာနားမွာလဲေဝ”ဟုမီးပါသည္။ ပြဲစားေစာသာေက်ာ္မာ အကၽြန္႐ို႕႐ြာ၌ လူသိမ်ား လူသိမ်ားသူတဦးျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ အကၽြန္႔သူငယ္ခ်င္းက ခ်က္ခ်င္းပင္။
“အဘုိး၊ ေဒလမ္းတည့္တည့္လားပါလီ။ ယွိက ခြဆံုကိုေရာက္ေတခါ အယွိဘက္ကိုေကြ႔ပါ။ လက်္ာဘက္ႏွစ္ေဆာင္ျခာ သံုးေဆာင္တက္ သံျဖဴမိုးလို႔အိမ္ပါ။” ဟုသြက္လက္စြာညႊန္လိုက္၏။ ယင္းအခါ ဝါႀကီးမာ နားမလည္ဟန္ႏွင့္ မ်က္ေမွာင္ကုတ္လားၿပီး။
“ဇာေဝ၊ ယွိကခြဆံု အယွိဘက္၊ ဇာအယွိဘက္လဲ”
“ဟုတ္ပါေရ အဘိုး၊ ႐ွိကခြဆံု အ႐ွိဘက္ကို ေကြ႔ၿပီးေက၊ သံုးအိမ္အတက္မာ”
“ေဒသူက ယွိကခြဆံု အယွိဘက္လို႔ေျပာနိန္လို႔” ဟုေျပာကာ ပြဲစား ေစာသာေက်ာ္၏အိမ္ဘက္သို႔ ထြက္လားလီပါသည္။

ရကၡိဳင္စာလံုးေပါင္းတည္ျငိမ္ေရး“ျဖစ္သင့္ မျဖစ္သင့္”ရကၡိဳင္စကားလံုးမ်ား

ကၽြႏု္ပ္ရို ့ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးတြင္ ရကၡိဳင္ဘာသာစကား သီးျခားဟိ၏။ စာပီတြင္ ေခတ္အေလ်ာက္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာင္းလဲမွဳ အနည္းနန္ ့အမ်ား ဟိႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ရကၡိဳင္ဘာသာစကားမွာ ေဒနိထိ အခိုင္အမာဟိေသး၏။ မိမိ၏ဘာသာစကားကို ထိန္းသိမ္းရေကာင္းမွန္းမသိဘဲ ဘာသာစကားစည္းေဖာက္နီၾကေသာ ရကၡိဳင္တခ်ဳိ ့ဟိစီကာမူ ကိုယ့္ရကၡိဳင္ဘာသာစကား မပ်က္ျပားရေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္နီၾကေသာ ရကၡိဳင္အမ်ားအျပားဟိၾက၏။ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရာတြင္ နည္းလမ္း ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားဟိ၏။ ေျပာဆိုမွဳနည္းလမ္းနန္ ့ရီြးသားမွဳနည္းလမ္းျဖစ္၏။စာရီြးသားမွဳအေလ့အလာ မဟိၾကသူမ်ားအဖို ့ ေျပာဆိုမွဳနည္းလမ္းကို သံုးႏုိင္၏။

စကားေျပာဆိုၾကရာတြင္ မိမိရို ့ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္းေျပာဆိုၾကရာ၌ ကိုယ့္ရကၡိဳင္စကားကိုသာ ေျပာဆိုသံုးႏွဳန္းၾကျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မိသားစုအတြင္း သားသမီး ျမီးျမစ္မ်ား မိမိရို ့အိမ္အသီးသီးတြင္ ကိုယ့္ရကၡိဳင္ဘာသာစကားကိုသာ ေျပာဆိုသံုးႏွဳန္းၾကစီျပီး မ်ဳိးရိုးစိုင္ဆက္ လက္ဆင့္ကမ္းျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ထိန္းသိမ္းၾကအပ္ေပ၏။အဂၤလိပ္နန္ ့တိြလွ်င္ အဂၤလိပ္စကား၊ ျမန္မာနန္ ့တိြလွ်င္ ျမန္မာစကားေျပာသည္မွာ အေရးမဟုတ္ေသာ္လည္း မိမိရို ့ရကၡိဳင္အခ်င္းခ်င္းတိြလွ်င္ ရကၡိဳင္စကားကိုသာေျပာဆိုၾကရန္ကား အေရးဟုတ္လွေခ်၏။ ယင္းေၾကာင့္ အထူးသျဖင့္ ျပည္မေရာက္ ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးမ်ားအဖို ့ေဆာင္ပုဒ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္လာနီေခ်ျပီ။ ယင္းေဆာင္ပုဒ္ကား " ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း ရကၡိဳင္စကားေျပာျခင္းျဖင့္ ဂုဏ္ယူပါ " ဟူ၍ျဖစ္၏။ဤေျပာဆိုမွဳနည္းလမ္းျဖင့္ ထိန္းသိမ္းၾကသည့္အျပင္ ရကၡိဳင္အမ်ဳိးသားစာရီြးဆရာမ်ားက မိမိရို ့ရကၡိဳင္ဘာသာစကား မေပ်ာက္ကြယ္ေရးအတြက္ ေဒနိ ရကၡိဳင္စကားေျပာကိုအျခီခံသည့္ ရကၡိဳင္စာပီသစ္ကိုရီြးသားယင္း ထိန္းသိမ္းနီၾက၏။ ရီြးသားမွဳနည္းလမ္းျဖင့္ ထိန္းသိမ္းနီၾကျခင္းျဖစ္၏။

ရကၡိဳင္ဘာသာစကားနန္ ့ရကၡိဳင္စာပီအတြက္ အေရးပါလွ၏။သို ့ရာတြင္ ယင္းသို ့ရကၡိဳင္စကားေျပာကိုအျခီခံျပီး ရကၡိဳင္စာပီသစ္ကိုရီြးသားနီၾကရာ၌ စာလံုးေပါင္းမ်ားမတည္ျငိမ္၊ မညီညြတ္ျဖစ္နီၾကသည္ကေတာ့ အမ်ားအျပားျဖစ္ေပၚလ်က္ဟိ၏။ တစ္ေယာက္တည္းရီြးေသာေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္နန္ ့ပင္ စာလံုးေပါင္းမ်ား ရွိေနာက္ကြဲလြဲနီၾကေသး၏။ မမွားသင့္ေသာစာလံုးေပါင္းမ်ားပင္ မွားယြင္းနီၾက၏။ အယ္ဒီတာမ်ားအဖို ့အယ္ဒီတာပီသစြာ တာဝန္ယူတည္းျဖတ္ရန္ လိုအပ္နီေပ၏။ အမုန္းမခံလို၊ ပဋိပကၡ မပြားလို၍ အမွန္အကန္မတည္းျဖတ္လွ်င္ အယ္ဒီတာမဟုတ္ေတာ့ေခ်။ မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာစာရင္းတြင္ ပါဝင္ျပီး " ငါအယ္ဒီတာ " ဟု အမည္ခံေကာင္းရံုမွ်ျဖစ္ျပီး၊ ရကၡိဳင္စာလံုးေပါင္းနန္ ့ရကၡိဳင္စာပီတည္ျငိမ္တိုးတက္ေရးကို ျဖစ္ေပၚစီႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ေလာေလာဆယ္ ရကၡိဳင္စာပီသစ္ပဏာမကာလတြင္ စာလံုးေပါင္းမတည္မျငိမ္ျဖစ္နီၾကေသးသည္မွာ သဘာဝေတာ့က်၏။

သို ့ေသာ္ဤပဏာမကာလသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကန္ ့ၾကာနီသင့္သည္ေတာ့မဟုတ္။ ဤပဏာမကာလ၌ အခ်င္းခ်င္းလံုးေထြးပတ္လည္ျဖစ္နီၾကရန္လည္း မသင့္။ ဤပဏာမကာလကို ေက်ာ္လြန္ျပီး မတည္ျငိမ္မွဳကို တည္ျငိမ္မွဳျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္ၾကရေပမည္။ အမွန္စင္စစ္ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံု တည္ျငိမ္ညီညြတ္လာၾကျပီးမွ ရကၡိဳင္စာပီ ခန္ ့ညားလာေပမည္။သို ့ျဖစ္ရာ ... ရကၡိဳင္္စာလံုးေပါင္းတည္ျငိမ္ျပီး၊ ရကၡိဳင္စာပီတိုးတက္ေရးအတြက္ ရကၡိဳင္စာရီြးဆရာမ်ားနန္ ့အယ္ဒီတာမ်ားသည္ တက္ညီလက္ညီေလွာ္ခတ္လားၾကသင့္၏။ ရကၡိဳင္စာလံုးေပါင္းတည္ျငိမ္ေရး၊ ရကၡိဳင္စာပီတိုးတက္ခန္ ့ညားလာေရးအတြက္နန္ ့ ပုဂၢဳိလ္ေရးမဖက္ဘဲ ရိုးသားေသာေစတနာျဖင့္ ကၽြႏု္ပ္ ဤသို ့အၾကံျပဳလိုပါ၏။တစ္ယူသန္မာနမထားၾကဘဲေတြးဆ၊ လက္ခံက်င့္သံုးႏိုင္ၾကရန္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ပါ၏။

၁။ ။တည္ၿငိမ္ၿပီးသား စာလံုးေပါင္းႏွင့္ အမ်ားလက္ခံၿပီးသား စာလံုးေပါင္းကို ယင္းအတိုင္းပင္ စာလံုးေပါင္းၾကပါ။

ဥပမာ -ငါကား ( ငါဂါး ) မျဖစ္သင့္။
သူက ( သူဂ ) မျဖစ္သင့္။
မလာေတာ့ ( မလာေဂ့၊ မလာကဲ့ ) မျဖစ္သင့္။
လာကတ္ ( လာဂတ္၊ လာကပ္ ) မျဖစ္သင့္။
ကဗ်ာ ( ကပ်ာ ) မျဖစ္သင့္။
ျမင္လာေရ ( ျမင္လွာေရ ) မျဖစ္သင့္။
ငါ့မွာ ( ငါ့မာ ) မျဖစ္သင့္။မွာသည္ တည္ျငိမ္ၿပီးသားျဖစ္၏။
သိေရလတ္ ( သိေရလပ္၊ သိေရလွပ္၊ သိေရဟတ္ ) မျဖစ္သင့္။
နန္ ့ ( နင့္၊ နာင့္ ) မျဖစ္သင့္။
လာလတ္နန္း ( လာလတ္နမ္း၊ လာလတ္ေႏွာင္း ) မျဖစ္သင့္။
ေအခ်င့္ ( ဧယွင့္၊ ဧသွ်င့္ ) မျဖစ္သင့္။
ေဒခ်င့္ ( ေဒဟင့္ ) မျဖစ္သင့္။
ဟိေပ့စီ ( ဟိပတ္စီ၊ ဟိဗတ္စီ ) မျဖစ္သင့္။
ရီႊေလာင္ပြန္း ( ေသၽြေလာင္ပြန္း ) မျဖစ္သင့္။
ရႊီ ( သတ္ပံုမွန္ ) ကို အသံမွန္ထြက္ၾကရန္သာ ၾကိဳးစားသင့္၏။
ငါ့စြာ ( ငါ့ေစာ္ ) မျဖစ္သင့္။
စားဗ်ယ္ ( စားဗ်လ္၊ စားပ်ယ္ ) မျဖစ္သင့္။
အိပ္ပနာ ( အိပ္ဗနာ၊ အိပ္ပဏာ ) မျဖစ္သင့္။
ေထြနိက ( ေဟြနိက ) မျဖစ္သင့္။
ငါ၏ ( ငါအဲ့၊ ငါယဲ့၊ ငါအယ့္ ) မျဖစ္သင့္။
၂။ ။ရကၡိဳင္စကားကို အမွန္တကယ္ကိုယ္စားျပဳၿပီး စာလံုးေပါင္းၾကပါ။

ဥပမာ -စာရီြးေရ ( စာရီးေရ ) မျဖစ္သင့္။ ' စာရီးေရ ' လို ့မေျပာၾကပါ။ရီြတြက္၊ ရီြေရ ( ရီတြက္၊ ရီေရ ) မျဖစ္သင့္။ ဤသို ့မေျပာၾကပါ။မသီးသိ ( မသီးသီး ) မျဖစ္သင့္။ ' မသီးသီး ' လို ့မေျပာၾကပါ။ျမင္လာေရ ( ျမင္လွာေရ ) မျဖစ္သင့္။ ' ျမင္လွာေရ ' လို ့မေျပာၾကပါ။ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ ( က်ပ္က်ပ္မတ္မတ္ ) မျဖစ္သင့္။

၃။ ။ရကိၡဳင္စကားကို အမွန္တကယ္ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ေအာင္ တခ်ဳိ ့စာလံုးေပါင္းမ်ားကို သင့္ေတာ္သလိုေျပာင္းလဲပါ။

ဥပမာ -က်ည္ေတာက္ ( က်ဳိင္ေတာက္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
က်ည္ေပြ ့ ( က်မိြ ) (ေျပာင္းသင့္ )
က်ဥ္းေျမာင္း ( က်ဳိင္းေျမာင္း ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ကၽြမ္းစိုက္ ( ဂၽြမ္းစိုက္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ေခါင္းခဲေရ ( ေဂါင္းခဲေရ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ေခါင္းေဆာင္ ( ေဂါင္းေဆာင္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
အဘ ( အဖ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
အဘိုး ( အဖိုး ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ရင္ဘတ္ ( ရင္ဖတ္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
စနီေထာင့္( စနီေဒါင့္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
တုတ္( ဒုတ္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
အာရွ ( အာသွ် ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ၿဗိတိသွ် ( ၿဗိတိသွ် ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ရွစ္ေသာင္း ( သွ်စ္ေသာင္း ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ေမာင္ရွင္ ( ေမာင္သွ်င္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
အရွင္ဘုရား ( အသွ်င္ဘုရား ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ေက်းဇူးရွင္ ( ေက်းဇူးသွ်င္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ဆံုးရွံဳး၊ ရွင္းလင္း ( ဆံုးယွံဳး၊ ယွင္းလင္း ) ( ေျပာင္းသင့္ )
သန္ ့ရွင္း၊ ေရွာင္ၾကဥ္ ( သန္ ့ယွင္း၊ ေယွာင္ၾကည္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
အလွ်င္း၊ ရွမ္းျပည္ ( အယွင္း၊ သွ်မ္းျပည္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
ပေစာင္၊ ပေဇာင္ ( ဘေဇာင္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
မီးရွိန္ ( မီးယွိန္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )
လွဳပ္ရွား ( လွဳပ္ရွား )( သို ့ေသာ္ ' ထင္ရွား ' တြင္ ' ရွား ' မွာ ရကၡိဳင္သံသီးျခား ဟိ၍ ေျပာင္းရန္မလိုပါ။ )ရွဴရွိဳက္ ( ယွဴယွိဳက္ ) ( ေျပာင္းသင့္ )( သို ့ေသာ္ ' ၾကည့္ရွဳ ' ရာတြင္ ' ရွဳ ' မွာ ရကိၡဳင္သံ သီးျခားဟိ၍ ေျပာင္းရန္ မလိုပါ။ )

၄။ ။ရကၡိဳင္စကားကို ကိုယ္စားျပဳသင့္သည္ဆိုေသာ္လည္း စကားသံအစြန္းေရာက္မွဳကို ေယွာင္ရွားၾကပါ။

သူက ( သူဂ ) မျဖစ္သင့္။
သိေက ( သိေဂ ) မျဖစ္သင့္။
မလာေက့ ( မလာေဂ့ ) မျဖစ္သင့္။
လာကတ္ ( လာဂတ္ ) မျဖစ္သင့္။
လားလီကတ္ဖိ ( လလိဂတ္ဖိ ) မျဖစ္သင့္။
စားျပန္ေရ၊ က်ဳိင္ျပတ္ ( စားျဗန္ေရ၊ က်ဳိင္ျဗတ္ ) မျဖစ္သင့္။
ေကာင္းေကာင္း ( ကေကာင္း ) မျဖစ္သင့္။
ေနာင္းေနာင္း ( နေနာင္း ) မျဖစ္သင့္။
သင့္သင့္တင့္တင့္ ( သသင့္တတင့္ ) မျဖစ္သင့္။
ျပံဳးျပံဳးေခ် ( ပျပံဳးေခ် ) မျဖစ္သင့္။
တက္လားခေရ ( တက္လခေရ ) မျဖစ္သင့္။
လုပ္ပစ္လိုက္ေတ ( လုပ္ကလိုက္ေတ ) မျဖစ္သင့္။
ေယေက၊ ေယဇူးနန္ ့ ( ယေက၊ ယဇူးနန္ ့ ) မျဖစ္သင့္။
ယင္းခ်င့္၊ ယင္းပိုင္ ( ယခ်င့္၊ ယပိုင္ ) မျဖစ္သင့္။
ငါ့ပါးကို ( ငါ့ဗားကို၊ ငါ့ဘားကို၊ ငါ့ဘက္ကို ) မျဖစ္သင့္။
အေဂါင့္ ( အဂင့္ ) မျဖစ္သင့္။ေခတ္သစ္ ( ခိုက္သစ္ ) မျဖစ္သင့္။
ေသတၱာ ( တစ္တာ၊ သိုက္တာ ) မျဖစ္သင့္။
ခါးေတာင္းက်ဳိက္ ( ခေဒါင္းက်ိတ္ ) မျဖစ္သင့္။
ခါးၾကိဳး ( ခၾကိဳး ) မျဖစ္သင့္။
ခါးေစာင္း ( ခေဇာင္း ) မျဖစ္သင့္။
နီရာ၊ နားရြက္ ( နရာ၊ နရြက္ ) မျဖစ္သင့္။
ႏွာေခါင္း၊ နားေတာင္း ( နေခါင္း၊ နေတာင္း ) မျဖစ္သင့္။
ငါရို ့၊ အတူတူ ( ငရို ့၊ အတူဒူ ) မျဖစ္သင့္။
စိေက၊ ကစပ္၊ ပစပ္ ( စေက၊ ကဇပ္၊ ပစပ္ ) မျဖစ္သင့္၊၊
စားခီ၊ ဇီးယို ( စစီ၊ ဇယို ) မျဖစ္သင့္။
ပုစြန္၊ ပုဝါ ( ပဇြန္၊ ပဝါ ) မျဖစ္သင့္။
စာတီ ( ဇာတီ ) မျဖစ္သင့္။
အားရပါးရ ( အားရဗရ ) မျဖစ္သင့္။
မင္းကိုေတာ့ခါ ( မင္းကိုေဒါ့ခါ ) မျဖစ္သင့္။
ဇာႏွစ္ႏွစ္လဲ ( ဇာႏွႏွစ္လဲ ) မျဖစ္သင့္။
ဇာမဟုတ္စြာ ( ဇာမေဟာက္စြာ ) မျဖစ္သင့္။
ဖားျပဳတ္ ( ဖျပဳတ္ ) မျဖစ္သင့္။
ေျပာင္းျပန္ ( ေျဗာင္းျဗန္ ) မျဖစ္သင့္။
မသိကာ ( မသိဂါ ) မျဖစ္သင့္။
စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ( စဇြဲမၿမဲ ) မျဖစ္သင့္။

၅။ ။နာသိကသံ၌ သတ္ပံုမွန္ၾကပါ။

စနီနိ ( စနိန္နိန္ ့ ) မျဖစ္သင့္။
ရီြးနီေရ ( ရီြးနိန္ေရ ) မျဖစ္သင့္။
နီရာ ( နိန္ရာ ) မျဖစ္သင့္။
နိဒါန္း ( နိန္ ့ဒါန္း ) မျဖစ္သင့္။
ညီညြတ္ ( ညိန္ညြတ္ ) မျဖစ္သင့္။
ေအာက္မိေရ ( ေအာက္မိမ့္ေရ ) မျဖစ္သင့္။
အနီအထား ( အနိန္အထား ) မျဖစ္သင့္။
မီးျမန္း ( မိန္းျမန္း ) မျဖစ္သင့္။
အမိ၊ အမွီ ( အမိန္ ့၊ အမွိန္ ) မျဖစ္သင့္။
မီြးရာပါ၊ ျမီျပင္ ( မွိန္းရာပါ၊ ၿမိန္ျပင္ ) မျဖစ္သင့္။
မလာသိ ( မလာသိန္ ့၊ မလာသိမ့္ ) မျဖစ္သင့္။
ၾကက္သီးထ ( ၾကက္သိန္းထ ) မျဖစ္သင့္။
ဟိေရ၊ လက္ဟိ ( ဟိန္ ့ေရ၊ လက္ဟိန္ ့ ) မျဖစ္သင့္။
ျငိေရ ( ျငိန္ ့ေရ ) မျဖစ္သင့္။
ညီးေရ ( ညိန္းေရ ) မျဖစ္သင့္။

၆။ ။အစြန္းေရာက္သတ္ပံုကို ေရွာင္ၾကပါ။

ငါရို ့ ( ၿငိဳ ့ ) မျဖစ္သင့္။
ေအခ်င့္ ( ဧယွင့္၊ ဧသွ်င့္ ) မျဖစ္သင့္။
အားလံုး ( အားႏံုး၊ အားႏူး ) မျဖစ္သင့္။
ေဟာေရ ( ေဝွါေရ ) မျဖစ္သင့္။
ေရွာက္သီး ( ေျပာက္သီး ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကၡိဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
ရွင္သန္ ( ၾဟင္သန္ ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကိၡဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
ထင္ရွား ( ထင္ၾဟား ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကၡိဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
ၾကည့္ရွဳ ( ေၾက ့ရွဳ၊ ၾကည့္ၾဟဳ ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကၡိဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
ရွားျဂိဳ ( ၾဟားျဂိဳ ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကၡိဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
ရွားစီး ( ၾဟားစီး ) မျဖစ္သင့္။ ( ရကၡိဳင္မွာ ' ရွ ' သံပီၿပီးသားျဖစ္၏။ )
သိေရမလား ( သိေရမနား ) မျဖစ္သင့္။
ျဖစ္ထြန္း ( ၿဗိဳက္ထြန္း ) မျဖစ္သင့္။
စစ္ေတြ ( စိုက္တြယ္ ) မျဖစ္သင့္။
ကိုင္တြယ္၊ လူငယ္ ( ကိုင္ေတြ၊ လူေင ) မျဖစ္သင့္။
ဆက္သြယ္၊ သြယ္တန္း ( ဆက္ေသြ၊ ေသြတန္း ) မျဖစ္သင့္။
တည္ဟိ၊ အၾကပ္အတည္း ( ေတဟိ၊ အၾကပ္အေတး ) မျဖစ္သင့္။
အဖြဲ ့အစည္း၊ အစည္းအေဝး ( အဖြဲ ့အေစး၊ အေစးအေဝး ) မျဖစ္သင့္။
ပစၥည္း၊ အရည္အျခင္း ( ပေစၥး၊ အေရအျခင္း ) မျဖစ္သင့္။
လူတန္းစား၊ က်န္းမာပါစီ ( လူတန္းဇား၊ က်န္းမာပါဇီ ) မျဖစ္သင့္။
တိုင္ပင္၊ မသိဘဲ ( တိုင္ဗင္၊ မသိဗဲ ) မျဖစ္သင့္။
ဘူးသီး၊ ေက်ာက္လွီကား ( ဘသီး၊ ေက်ာက္လွဂါး ) မျဖစ္သင့္။
လာျပန္ေရ၊ လယ္ျပင္ ( လာျဗန္ေရ၊ လယ္ျဗင္ ) မျဖစ္သင့္။

၇။ ။ေလာင္းရိပ္မိသတ္ပံုကို ေရွာင္ပါ။

ကိုင္ ( ကဲ ) မျဖစ္သင့္။
ေအး ( အဲ ) မျဖစ္သင့္။
အဂု ( အခု ) မျဖစ္သင့္။
အင္း ( အိင္၊ အိင္း ) မျဖစ္သင့္။
လံုးရီြ ( လံုးရီ ) မျဖစ္သင့္။
ငါလည္းဝမ္းနည္း ( ငါလဲဝမ္းနဲ ) မျဖစ္သင့္။
ဇာလိုခ်င္လဲ ( ဇာလိုခ်င္လည္း ) မျဖစ္သင့္။
တည္ထြင္၊ ၾကိတ္မွန္ရြက္ ( တီထြင္၊ က်ိတ္မွန္ရြက္ ) မျဖစ္သင့္။
နက္ျဖန္၊ အယင္က ( နက္ဖန္၊ အရင္က ) မျဖစ္သင့္။
ၾကပ္ခိုး၊ ေၾကာရိုး ( က်ပ္ခိုး၊ ေက်ာရိုး ) မျဖစ္သင့္။
ၾကက္သေရ၊ မ်က္ႏွာၾကက္ ( က်က္သေရ၊ မ်က္ႏွာက်က္ ) မျဖစ္သင့္။
ေျခာင္းဆိုး၊ လိုင္ေျခာင္း ( ေခ်ာင္းဆိုး၊ လည္ေခ်ာင္း ) မျဖစ္သင့္။
အိမ္ေမွ်ာင္၊ အင္တန္ ( အိမ္ေျမွင္၊ အင္မတန္ ) မျဖစ္သင့္။
ဟိေရ၊ အရွိဖက္ ( ယွိေရ၊ အယွိဖက္ ) မျဖစ္သင့္။
အပ်င္းခို ( အပယင္းခို ) မျဖစ္သင့္။
အရည္အျခင္း ( အရည္အခ်င္း ) မျဖစ္သင့္။
ရုပ္ထု ( ရုပ္တု ) မျဖစ္သင့္။
သူ ့ခမာ ( သူ ့ခမ်ာ ) မျဖစ္သင့္။
သက္ဆိုးရွည္ ( သက္ဇိုးရွည္ ) မျဖစ္သင့္။
လားယူၿခီ ( လားယူခီ ) မျဖစ္သင့္။ ( ' သြားယူေခ် ' ကိုဘာသာျပန္ျခင္းျဖစ္၏။ )
ခြဲပီးပါေမ ( ခြဲပီးပါ့မယ္ ) မျဖစ္သင့္။

၈။ ။တရားေသအယူအဆကို ေရွာင္ပါ။

အေျဖ၊ ေသခ်ာ၊ ေရရာ ( အၿဖီ၊ သီခ်ာ၊ ရီရာ ) မျဖစ္သင့္။
ရိုေသ၊ ေျပျပစ္ ( ရုိသီ၊ ၿပီျပစ္ ) မျဖစ္သင့္။
ေတြးေတာ၊ ေကြ ့ေကာက္ ( တီြးေတာ၊ ကိြေကာက္ ) မျဖစ္သင့္။
ျပည္ပန္းညို၊ ေဇာေခၽြး ( ၿပီပန္းညို၊ ေဇာခၽြီး ) မျဖစ္သင့္။
အေရးၾကီးေရ ( အရီးၾကီးေရ ) မျဖစ္သင့္။
အေထြေထြ၊ ေဖြးေဖြးျဖဴ ( အထီြထီြ၊ ဖီြးဖီြးျဖဴ ) မျဖစ္သင့္။
ေအနိ၊ ေပ်ာ္မိြ၊ တိြၾကံဳ ( ဧနိ ့၊ ေပ်ာ္မိြ ့၊ တိြ ့ၾကံဳ ) မျဖစ္သင့္။
ရေသ့၊ ျခေသၤ့ ( ရသိ၊ ျခသၤ ိ ) မျဖစ္သင့္။
ဗရဗေရ ( ဗရဗရီ ) မျဖစ္သင့္။သီးသီးေရ ( သီးသိေရ ) မျဖစ္သင့္။

၉။ ။ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲသတ္ပံုကို ေရွာင္ပါ။

ဆရာ ( ၾဆာ ) မျဖစ္သင့္။
လားကတ္ေတ၊ လတ္တေလာ ( လားကေတၱ၊ လတၱေလာ ) မျဖစ္သင့္။
ငါ့ပါးက ( ငါ့ဗကၠ ) မျဖစ္သင့္။
ဆံုးမ ( ဆုမၼ ) မျဖစ္သင့္။
ဦးဝါယမ ( ဥဴးဝါယမ ) မျဖစ္သင့္။
ရခိုင္ၿမီ၌ ( ရခိုင္ၿမီႏွိဳက္ ) မျဖစ္သင့္။
မိမ ( မိမၼ ) မျဖစ္သင့္။

၁၀။ ။မမွားသင့္ေသာသတ္ပံုကို မမွားပါစီႏွင့္။

ကတိပီး ( ဂတိပီး ) မျဖစ္သင့္။
သာကီဝင္ ( သာဂီဝင္ ) မျဖစ္သင့္။
ကႏ ၱာရ ( ဂႏ ၱာရ ) မျဖစ္သင့္။
ကန္ေဘာင္ ( ကံေဘာင္ ) မျဖစ္သင့္။
က်ပ္တည္း ( က်တ္တည္း ) မျဖစ္သင့္။
ကမ္းေထာင့္ ( ကမ္းေထာင္း ) မျဖစ္သင့္။
က်င္းပ ( က်င့္ပ ) မျဖစ္သင့္။
လွ်ဳိ ့ဝွက္ ( ခ်ဳိ ့ဝွက္ ) မျဖစ္သင့္။
ေလွ်ာ့ေပါ့ ( ေခ်ာ့ေပါ့ ) မျဖစ္သင့္။
နာမည္ ( နာေမ ) မျဖစ္သင့္။
ဘယ္ၿခီဘယ္လက္ ( ေဘၿခီေဘလက္ ) မျဖစ္သင့္။
ဟေရ ( ဟွေရ ) မျဖစ္သင့္။
အနာထပိဏ္ ( အနာထာပိဏ္ ) မျဖစ္သင့္။
ဥပုသ္ ( ဥပုဒ္ ) မျဖစ္သင့္။
ငုပ္လွ်ဳိး ( ငုတ္လွ်ဳိး ) မျဖစ္သင့္။
စ်ီးသည္ ( စ်ီးသယ္ ) မျဖစ္သင့္။
ပိုက္သည္ရပ္ ( ပိုက္သယ္ရပ္ ) မျဖစ္သင့္။
ဗ်ည္း ( ဗ်ဥ္း ) မျဖစ္သင့္။
နန္းရာကုန္း ( နန္ ့ရာကုန္း ) မျဖစ္သင့္။
ေျမာက္ဦး ( ေျမာက္ဥ ) မျဖစ္သင့္။
ျမင္သရိြ ( ျမင္သရိ ) မျဖစ္သင့္။
ေယဘုယ် ( ေယဘူယ ) မျဖစ္သင့္။
လွိဳင္းဂယက္ ( လိွဳင္းကယက္ ) မျဖစ္သင့္။
လိုဏ္ဂူ ( လွိဳင္ဂူ ) မျဖစ္သင့္။
ေဝးပစ္ ( ဝဲပစ္ ) မျဖစ္သင့္။
သေဘာ ( သေဗာ ) မျဖစ္သင့္။
သေဘၤာ ( သင္းေဘာ ) မျဖစ္သင့္။
သၾကၤန္ ( သင္းၾကန္ ) မျဖစ္သင့္။
သန္မာ ( သံမာ ) မျဖစ္သင့္။
အသည္း၊ သည္းခံ ( အသဲ၊ သဲခံ ) မျဖစ္သင့္။
ေလာင္းျမွပ္ေတ ( ေလာင္းျမဳတ္ေတ ) မျဖစ္သင့္။
ဦးေသွ်ာင္ ( ဥေသွ်ာင္ ) မျဖစ္သင့္။

၁၁။ ။အခက္ထက္ အလြယ္ကို ရႏိုင္သမွ် ဦးစားပီးပါ။

ကေလေခ် ( ကေလေသွ် ) မျဖစ္သင့္။
ေမာင္ေခ် ( ေမာင္ေသွ် ) မျဖစ္သင့္။
အခင္ေခ် ( အခင္ေသွ် ) မျဖစ္သင့္။
အေခ် ( အေသွ် ) မျဖစ္သင့္။
ယင္းခ်င့္ ( ယင္းသွ်င့္ ) မျဖစ္သင့္။
ေခ်ာင္ေရ ( ေသွ်ာင္ေရ ) မျဖစ္သင့္။
ခ်ခ်ားသီး ( သွ်သွ်ားသီး၊ သွ်ီသွ်ားသီး၊ သွ်စ္သွ်ားသီး ) မျဖစ္သင့္။
ပန္းခ်ားပြင့္ ( ပန္းသွ်ားပြင့္ ) မျဖစ္သင့္။
တိုးခ်ိတိုးခ်ဳိ ( တိုးသွ်ိတိုးသွ်ဳိ ) မျဖစ္သင့္။
ငပိခ်ာ ( ငပိသွ်ာ ) မျဖစ္သင့္။
မယားခ်ာ ( မယားသွ်ာ ) မျဖစ္သင့္။

၁၂။ ။အဆန္းထြင္မွဳမလြန္ကဲပါႏွင့္။

ဂ်င္လိပ္ ( ဇင္လိပ္ ) မျဖစ္သင့္။
ငါ၏ ( ငါအဲ့၊ ငါအယ့္၊ ငါဧဲ့ ) မျဖစ္သင့္။
ထင္ရွား ( ထင္သွ်ား ) မျဖစ္သင့္။
လာဖို ့မလား ( လာဖို ့မနား ) မျဖစ္သင့္။
ထိုနိက ( ေဟြနိက ) မျဖစ္သင့္။
သိေရလတ္ ( သိေရဟတ္၊ သိေရလွပ္ ) မျဖစ္သင့္။
တခါေလာက္ ( တစ္ခါေလွာက္ ) မျဖစ္သင့္။
ႏွစ္သက္ ( ႏွိပ္သက္ ) မျဖစ္သင့္။
ျပည့္မွရာ ( ျပည့္မာ့ရာ ) မျဖစ္သင့္။
နပ်ဳိးဖက္ ( နတ္ပ်ဳိးဖက္ ) မျဖစ္သင့္။
ေဒခ်င့္ ( ေဒဟင့္ ) မျဖစ္သင့္။
တံခါး ( တန္ခါး ) မျဖစ္သင့္။
ယွဥ္ၿပိဳင္ ( ယွိဥ္ၿပိဳင္ ) မျဖစ္သင့္။
မအ,ေအာင္ ( မအာ့ေအာင္ ) မျဖစ္သင့္။
မိမ ( မမာ့ ) မျဖစ္သင့္။
ဝီးေရ ( ဝီြးေရ ) မျဖစ္သင့္။

၁၃။ ။ပါဠိကို ပါဠိသေဘာမပ်က္ပါစီႏွင့္။

ပညာ ( ပိုင္ညာ ) မျဖစ္သင့္။
အဓမၼ ( အားဓမ ) မျဖစ္သင့္။
( စိုင္းစား၊ အစိုင္အလာ၊ ယိုင္ေက်း၊ ခ်ဳိင္ေပါင္၊ ၾကိဳးခ်ဳိင္ေရ ) မွာေတာ့ ပါဠိႏွင့္မဆိုင္၍ သံမွန္ျဖစ္ေအာင္ ဤသို ့ပင္ ေျပာင္းရီြးသင့္ၾကပါသည္။

..................

သႏ ၱာေမာင္ေမာင္


မွတ္ခ်က္။ ။ ဤေဆာင္းပါးပါ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားသည္ ေဆာင္းပါးရွင္၏ အာေဘာ္မ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။စာတည္းအဖြဲ ့ဤစာကို ေအာင္တံခြန္ဝံသရကၡိတ မဂၢဇင္း၊ အတြဲ ( ၁ )၊ အမွတ္ ( ၃ )၊ ၂၀၀၈၊ ဇန္နဝါရီလ ထုတ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္ ။ရကၡိဳင့္စာပီ တိုးတက္ထြန္းကားပါစီ။

http://zinyaw17.blogspot.com/2009/05/blog-post_02.html

စာပီျမင့္မွ လူမ်ိဳးျမင့္ဖို႔

ရခိုင္သားတိေဆြးေႏြးတိုင္းမွာ ပါနီလိုဘာရာ ဇာျဖစ္လိုေလးဆိုေက “စာပီျမင့္မွလူမ်ဳိးျမင့္မည္”စကားသည္ ကေဂါင္းမွန္ပါေရ။ ယေကလဲ့ ေဒအခ်က္ေခ်တိကို ၾကည့္လိုက္ေတခါ က်ေနာ္အျမင္က သံုးခုတြိနီပါေရ။

(၁)အခ်က္က- ရခိုင္သတင္းစာတိ/မီဒီယာသမားတိ ရခိုင္ပိုင္အသံထြက္ေအာင္ရြီးေစာ္ကို ျမင္လည္းမျမင္ရပါ။ တြိလည္းမတြိရပါ။

(၂)အခ်က္က- ရခိုင္ႏိုင္ငံေရး သမားတိ ရခိုင္အဖြဲ႔အစည္းတိ ရြီးနီေရ ထုက္ျပန္ခ်က္တိမွာတြိနီပါေရ။ လံုး၀ရခိုင္ရြီးလို မပါ ပါ။ တြိလဲ့မတြိရပါ။ ျမင္လည္းမျမင္ရပါ။ ေအအခ်က္ေခ်တိစြာ “စာပီျမင့္မွလူမ်ဳးိျမင့္ရမည္”ဆိုေရ စကားနန္႔လံု၀တျခားစီျဖစ္နီပါေရ။

(၃)အခ်က္က- ရခိုင္သားတိုင္း ရခိုင္စာကို ရေအာင္ရြီးစီခ်င္ပါေရ။ မျဖစ္ေက ျဖစ္ေတနည္းနန္႕ သင္ယူပို႕ခ်စီခ်င္ပါေရ။
ယင္းျပီးမွရာ အထက္မွာေျပာနီေရ “စာပီျမင့္မွလူမ်ဳိးျမင့္မည္” ဆိုေရစကားနန္႕ ညီပါဖ႔လို႔ိုထင္ပါေရ။

မဟုတ္ေက ေဒါခါ “စာပီျမင့္မွလူမ်ဳးိျမင့္မည္” ဆိုျပီးးေကဗမာစာနန္႕ ရြီးနီလို႔ကေဒါခါ ကေဂါင္းမ်က္ႏွာပူစရာျဖစ္နီပါေရ။ ရွက္ဖိုလည္းေကာင္းပါေရ။ ယင္းပိုင္ရြီးၿပီးေက ယင္းပိုင္ေျပာနီစြာေရ ဗမာစာကိုျမွင့္တင္နီစြာနန္႕ တတူျဖစ္နီပါေရ။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ေျပာရေက ယင္းစာေၾကာင္းေရ ရခိုင္လူမ်ဳိးႏွင့္ လံုး၀ကိုတခုလည္းမသက္ဆိုင္ျဖစ္နီပါေရ ။ စာပီျမင့္မွလူမ်ဳးိျမင့္မည္ရခိုင္သူ/သားမ်ား။

ေအကိစၥကစိတ္၀င္စားဖို ့ေကာင္းေရပိုင္ မျဖစ္မနိန္ေဆြးေႏြးသင့္ေရ ေဂါင္းစဥ္တစ္ခုလို ့ထင္ေရ။ ျဖစ္ႏိုင္ေက ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီအဖြဲ႔ ့အစည္းမီဒီယာတိမွာ လုပ္နိန္ကတ္ေတ တာ၀န္ဟိပုဂၢိဳလ္တိကို ဖိတ္ေခၚပနာ ထဲထဲ၀င္၀င္ေဆြးေႏြးသင့္ေရ။ ရခိုင္အဖ႔ြဲ ့အစည္းတိျဖစ္ျပီးေက ရခိုင္သားတိအတြက္အလုပ္လုပ္နိန္ကတ္လို႔ပင္ ဇာျဖစ္လို ့ ရခိုင္စာကို မရြီးကတ္စြာလဲ။ ေဒပိုင္ ရခိုင္စာကို အေလးမထားမရြီးကတ္ျခင္း၏အက်ိဳးအျပစ္တိက ဇာခ်င့္လဲ။ ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာသုံးသပ္ပနာ တိုင္ပင္ညွိႏွိဳင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳလုပ္ကတ္ရဖို ့အခ်ိန္ကိုေရာက္ပါလတ္ေတ။

ရခိုင္ရို ့စာပီကို ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီအဖြဲ ့အစည္းမီဒီယာတိက တန္ဖိုးမထား ျမွင့္တင္လားရေကာင္းမွန္းမသိေက ရခိုင္တိဆုံးယွဳံးနိန္ေရ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး၊ စီးပြါးေရးအခြင့္အေရး၊ ပညာေရးအခြင့္အေရး.. စေရ အခြင့္အေရးေပါင္းစုံကို ေအထက္မက ဆုံးယွဳံးပနာ ေနာက္ဆုံးမွာ ကြ်န္ဘ၀နန္ ့မ်ိဳးတုံးလားႏိုင္ေရလို ့ထင္ေရ။

ျပည္ထဲျပည္ပမွာ ဟိကတ္ေတ ရခိုင္မ်ိဳးဆက္သစ္အေခ်တိက နည္းလမ္းေပါင္းစုံနန္ ့ရခိုင္စာပီတိုးတက္ဖြံ ့ျဖိဳးလာေရးကို ေဇာင္းပီးလုပ္ေဆာင္နိန္ကတ္ေတ အခ်ိန္မွာ လြတ္ေျမာက္နယ္ျမီမွာဟိေရ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးေတာ္လွန္ေရးပါတီအဖြဲ ့အစည္း သတင္းဌါနတိက ရခိုင္စာကို လစ္လ်ဴရွဳပယ္လ်ကန္ျပဳဖို ့ၾကိဳးစားနိန္ကတ္ေက ရခိုင္ပင္မလူထု၏ယုံၾကည္မွဳကို မ်က္ကြယ္ျပဳလိုက္ျခင္းျဖစ္ပနာ ေဒအဖြဲ ့အစည္းတိစြာ ရခိုင္လူထုနန္ ့ရာသက္ပန္ ကင္းကြာလားႏိုင္ေရ။

လုပ္သင့္စြာက ရခိုင္စာပီကိုတန္ဖိုးထားေရ မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္ေခ်တိက ေအထက္မက ရခိုင္စာကိုရြီးသားလာကတ္ျပီးေက ရခိုင္စာပီဖြံ႔ ့ျဖိဳးေရးအသင္းအဖြဲ ့တိ ထူေထာင္ပနာ ရခိုင္ပိုင္မရြီးေရ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီအဖြဲ ့အစည္းမီဒီယာတိကို ရခိုင္စာရြီးကတ္
ဖို ့ဖိအားပီးတိုက္တြန္းလားကတ္ရပါဖို ့။

ရခိုင့္စာပီကို တန္ဖိုးမထားစြာေရ ရခိုင့္အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးကို သစၥာေဖာက္နီစြာျဖစ္ေတ။ ရခိုင္သားတိုင္း အမ်ိဳးသားစာပီကို တန္ဖိုးထားႏိုင္ကတ္ပါစီ။

ရခိုင္တိအားလံုးကို Forward လုပ္ပီးကတ္ပါ။
..................


မွတ္ခ်က္။ ။ ArakaneseLiterature ဆိုေရ လူတေယာက္ကပို႔လိုက္ေရ ေမးကို ရခိုင္သားတိအတြက္ အမွန္စဥ္းစာသင့္ေရ ေဖာ္ၿပခ်က္ေခ်တခုၿဖစ္လို႔ Today Arakan Blog “ရခိုင္စာပီက႑” မွာ ၿပန္လို႔တင္ပီးလိုက္ပါေရ။

အကၡရာ (ႏွင့္) စာ

ရခိုင္အမ်ားစုမွာ စာ (ႏွင့္) အကၡရာကို မကဲြပါ။ အကၡရာဆိုသည္မွာ အဂၤလိပ္ေ၀ါဟာရအားျဖင့္ (Alphabet) ကို ဆိုလိုပါသည္။ စာဆိုသည္မွာ (Literature) ကို ဆိုလိုပါသည္။

ဥပမာ။ ။ စပိန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္စာမွာ အကၡရာ (Alphabet) အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ အကၡရာ (Alphabet) တူသျဖင့္ အဂၤလိပ္စာႏွင့္ စပိန္စာမွာ အတူတူျဖစ္သည္ဟုဆို၍ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

ထိုနည္းတူစြာ ျမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္စာမွာ (Alphabet) အကၡရာ အတူတူပင္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္စကားျဖင့္ရြီးလွ်င္ ရခိုင္စာျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ (ဗမာ) စကားျဖင့္ရြီးလွ်င္ ျမန္မာစာျဖစ္ပါသည္။

ဥပမာ။ ။ မိုးမိုးအင္းလွ်ား၊ ေမာင္စိန္၀င္းပုတီးကုန္း၊ ဂ်ဴးအစဟိသျဖင့္ ျမန္မာစာရြီးဆရာမ်ားရြီးေသာ ၀တၳဳမ်ားမွာ ျမန္မာစကားျဖင့္ရြီးသျဖင့္ ျမန္မာစာျဖစ္ပါသည္။

ဥပမာ။ ။ (ဘယ္သြားမလဲ။ ေနေကာင္းရဲ့လား။ သိပ္သတိရတယ္) စသျဖင့္ ျမန္မာစကားျဖင့္ရြီးထားေသာစာကိုပင္ ရခိုင္စာဟု ရခိုင္မ်ားက အထင္ေရာက္နီပါသည္။ ကေကာင္းရွက္ဖို႔ေကာင္းပါသည္။ ရခိုင္စာဟုအသွ်င္ခံခ်င္လွ်င္ (ဇာလားပါလဲ၊ နီေကာင္းပါယင့္လား၊ ကေကာင္းသတိရပါေရ) စသည္ျဖင့္ ကိုယ့္ရခိုင္စကားျဖင့္ ရြီးကတ္ရဖို႔မဟုတ္ပါလား။ ၄င္းကို မ်ိဳးခ်စ္ပါသည္ဆိုေသာ သီးျခားလြတ္လပ္ေရး ကယ္တင္သွ်င္ႀကီးမ်ားကိုေဘးဖယ္ထားလိုက္၊ ေအနိနက္ဖန္မြီးေရ သူငယ္တန္းအေခ်မ်ားေတာင္က မေျပာျပဘဲ သေဘာေပါက္ႏိုင္ပါသည္။

ျမန္မာစကားျဖင့္ရြီးလွ်င္ ဥပမာ။ ။ ရခိုင္သားပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ရခိုင္စာမဟုတ္ပါ။ ျမန္မာစာရာျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ။ ။ ဖိုးေက်ာ့ရြီးေသာ ၀တၳဳတိုမ်ားမွာ အလြန္ရသေျမာက္ပါသည္။ ေကာင္းမြန္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေက်ာက္ျဖဴရမ္းၿဗဲရခိုင္စကားျဖင့္မရြီးဘဲ ရိုးေတာင္တဖက္က မ်ိဳးျခားျမန္မာစကားျဖင့္ရြီးသျဖင့္ ၄င္းစာပီမ်ားမွာ ျမန္မာစာမ်ားျဖစ္ပါသည္။

ဥပမာ။ ။ ဆရာႀကီးစံသာေအာင္သည္ (Ancient Arts of Arakan) စာအုပ္ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ရြီးပါသည္။ ရခိုင္သားရြီးသျဖင့္ (အဂၤလိပ္စာ) ကိုပင္ (ရခိုင္စာ) ဟုအသွ်င္ခံပါက သင့္ကိုလူအမ်ားရယ္ျခင္းျပဳပါလိမ့္မည္။ စေကတေပြ အရွက္ဟိစီခ်င္ပါသည္။

ရခိုင္မဂၢဇိန္းမ်ား၌ ျမန္မာ၀တၳဳ ျမန္မာကဗ်ာမ်ားကိုပင္ ရခိုင္၀တၳဳ ရခိုင္ကဗ်ာမ်ားဟု နာမည္ကင္းပြန္းပီးထားပါသည္။ ရခိုင္မဂၢဇင္း ေငြရတုအထူး စာမွ်က္ႏွာ (၁၀ရ) တြင္ ဖိုးေက်ာ့ရြီးေသာ ၀တၳဳတပုဒ္ပါလာပါသည္။ ဇာတ္၀င္ခန္းတြင္ ဇတ္ေကာင္စကားေျပာသည္ကို စာလံုးက်ားႏွင့္ ရြီးထားပါသည္။
(ေစ်းေရာင္းေဖာ္ေရာင္းဖက္ ေစ်းသည္မ်ားကလည္း တဥဥနဲ႔ ဒီေလာက္ေတာင္ခ်စ္ေနရွာတယ္။ ကိုလွေရႊႀကီးခမ်ာ ႀကိဳက္မရွက္ ျဖစ္ေနရွာတယ္)။ ေအခ်င့္ကို ဘေဇာင္ပ်င္လို႔ ရခိုင္စာလို႔ဆိုပါဖို႔။

ဆရာဖိုးေက်ာ့သည္ ေက်ာက္ျဖဴသားျဖစ္ပါသည္။ ေက်ာက္ျဖဴသားဗမာစကားမေျပာပါ။ ေက်ာက္ျဖဴသားရခိုင္ရမ္းၿဗဲစကားေျပာပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၄င္းစာမွာ ရခိုင္စာမဟုတ္ပါ။ ဗမာစာျဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္စာျဖစ္ခ်င္လွ်င္

(စ်ီးေရာင္းေဖာ္ေရာင္းဖက္ စ်ီးသည္တိကလည္း တဥဥနန္႔ ကေကာင္းခ်စ္နီဗ်ာ။ ကိုလွေရႊတေယာက္ ႀကိဳက္မရွက္ ခ်စ္မရွက္ျဖစ္နီဗ်ာ)

စသျဖင့္ ကိုယ့္စကားျဖင့္ ရြီးကတ္ရဖို႔မဟုတ္ပါလား။

ရခိုင္ကဗ်ာေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ျမန္မာကဗ်ာမ်ားကို တြိရပါသည္။ မင္းျပားေမာင္ယုႏြယ္ရြီးေသာ ဗမာကဗ်ာျဖစ္ပါသည္။ မင္းျပားသား ဗမာစကားမေျပာသည္ကို လူတိုင္းသိပါသည္။ ေအာက္တြင္ ရခိုင္ဘာသာျပန္ျဖစ္ပါသည္။

သမိုင္း (ႏွင့္) လူ

(တစ္)
ေလာကမွာ
ကဗ်ာရြီးဖို႔
အမင္ မြီးပီးခေရ ငါ --။

(ႏွစ္)
ယံုၾကည္ခ်က္
ခံယူခ်က္တြက္
အသက္သီဖို႔ မေၾကာက္ေတ ငါ --။

(သံုး)
ကာလသန္းေခါင္
အေမွာင္ထုေအာက္
ထိုးေဖာက္ရုန္းကန္
ရွင္သန္ထေျမာက္
ပန္းတိုင္ေရာက္ေအာင္လားဖို႔ ငါ --။

(ေလး)
ကဗ်ာတပုဒ္
စာတအုပ္
ကိုင္ဆုပ္ဖက္လွ်က္ သြီးအသက္ေလ
ေခ်ေဂြဗားရား ဖူးခ်စ္အားပ
တရားတဖက္ ဓါးတလက္နန္႔
နက္ဖန္မ်ားစြာ မဟာအနာဂါတ္
ျမင့္ျမတ္သည့္လမ္း ခရီးၾကမ္းကို
ျဖတ္သန္း၀ံ့ရဲ ေလွ်က္ၿမဲငါ --။

(မင္းျပားေမာင္ယုႏြယ္)
ရခိုင္မဂၢဇိန္းအမွတ္ (၂၅) စာမွ်က္ႏွာ (၂၀)

ျမန္မာသာသာမူရင္းကို ေအာက္တြင္ဖတ္ၾကည့္ပါ။

သမိုင္းႏွင့္လူ (၃)

(တစ္)
ေလာကမွာ
ကဗ်ာေရးဖို႔
အေမေမြးေပးခဲ့တဲ့ ငါ --။

(ႏွစ္)
ယံုၾကည္ခ်က္
ခံယူခ်က္အတြက္
အသက္ေသမွာ မေၾကာက္တဲ့ ငါ --။

(သံုး)
ကာလသန္းေခါင္
အေမွာင္ထုေအာက္
ထိုးေဖာက္ရုန္းကန္
ပန္းတိုင္ေရာက္ေအာင္သြားမဲ့ ငါ --။

(ေလး)
ကဗ်ာတပုဒ္
စာတစ္အုပ္
ကိုင္ဆုပ္ေပြ႕ဖက္ ေသြးအသက္ေလ
ေခ်ေဂြဗားရား ဖူးခ်စ္အာေပါ့
တရားတစ္ဖက္ ဓါးတလက္နဲ႔
နက္ျဖန္မ်ားစြာ မဟာအနာဂတ္
ျမင့္ျမတ္သည့္လမ္း ခရီးၾကမ္းကို
လွမ္းေလွ်ာက္၀ံ့ဆဲျဖတ္ဆဲ ငါ --။

(မင္းျပားေမာင္ယုႏြယ္)
ရခိုင္မဂၢဇင္းအမွတ္ (၂၅) စာမွ်က္ႏွာ (၂၀)

ေအကဗ်ာကို ဘေဇာင္ပ်င္လို႔ ရခိုင္ကဗ်ာဆိုပါေရလဲ။ အရွက္မဟိ အသေရမဟိ ဘေဇာင္ အာရီယံမ်ိဳးတိလဲ။ ခြီးပုတ္ေလာက္က် အံဖို႔ေကာင္း၏။
ဆရာႀကီးသွ်င္အံုးရြီးေရ (ၾကက္ၿခီနန္႔ ခြန္းခ်ိတ္) ႏွင့္ စစ္ေတြညိဳသန္႔၏ (ဇတ္၀င္ခန္း) ကဗ်ာႏွစ္ပုဒ္ရာ ရခိုင္ကဗ်ာျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းကဗ်ာမ်ားကို ဤနီရာမွာပင္ ေဖာ္ျပပီးလိုက္ပါသည္။

ၾကက္ၿခီ (နန္႔) ခြန္း

အမွားၾကက္ၿခီ
အမွန္ခြန္းခ်ိတ္
နိမိတ္လကၡဏာ
ဆရာရို႕က
ေဖာ္ညႊန္းျပ၏ --။

ၾကက္ၿခီနန္႔ ခြန္းခ်ိန္
နိမိတ္သေဂၤတ
အမွတ္ျပရန္ ---။

ကမၻာ့သမိုင္း
အခန္းတိုင္းမွာ
အရိုင္းနန္႔အယဥ္
အယဥ္နန္႔အရိုင္း
ႏိႈင္းယွဥ္တင္ျပ
မုသ၀ါဒ
ဘက္မက်ဖို႔ --။

မ်ဥ္းခ်ဆဲြတန္း
သစၥာလမ္းကို
ေမွ်ာ္မွန္းၾကေသာ္
ေတြးေခၚျဖန္႔ကား
အမွားဆံုးၿပီးအမွန္
အမွန္ဆံုးေသာ အမွား
ခဲြျခားၾကည္လင္
ျမင္ပါဖို႔ --။

(သွ်င္အုန္း)

ဇာတ္၀င္ခန္း

က်ားက လူကိုႏိုင္
လူက ဓါးကိုႏိုင္
ဓါးက က်ားကိုႏိုင္
သံုးပြင့္ဆိုင္ဇာတ္လမ္း
ဇာတ္၀င္ခန္းမွာ
ဇာအခန္းက ပါပါ
ေလာကဇာတ္စင္ထက္မွာ
အကြက္တူေက
ညံ့လူခံလိုက္ --။

(စစ္ေတြညိဳသန္႔)

အလယ္မွာ ေမာင္နန္းလွ (ေျမာက္ဦး) ရြီးေရ ကဗ်ာတပုဒ္ပါပါေရ။ ကဗ်ာေခ်က ေကာင္းပါေရ။ လူငယ္ကဗ်ာဆရာျဖစ္ပါဖို႔။ စကားလံုးအသံုးအႏံႈးျမန္မာဟန္ ျမန္မာပံုစံလႊမ္းနီပါသျဖင့္ အနည္းငယ္ျပဳပ်င္လို႔ ေဖာ္ျပပီးလိုက္ပါသည္။ မူရင္းကို စာအုပ္ရွာၿပီး ဖတ္ၾကည့္ကတ္ပါလီ။

မိုးသထအာရုဏ္

ညဥ္႔သန္းေခါင္ေလ၊ အေမွာင္လြန္ေျမာက္
အာရုဏ္ေရာက္လို႔၊ ခတက္ေခါက္ေက
စိတ္ေရာက္ရည္မွန္း၊ သဒၶါဆြမ္းကို
လွဴဒါန္းဖို႔ေလ၊ ခ်က္လတ္ေတ --။

ၿဂိဳးငွက္လူပ်ိဳ၊ ေတးျခင္းဆိုလို႔
စိမ္းညိဳရြက္ႏု၊ ႏွင္းထု၀ီ၀ီ
လီေခ်သြတ္သြတ္၊ တိုက္ကာခတ္ေက
ရင္ဖတ္အီးေရ၊ ခ်မ္းလတ္ေတ --။

အာရုဏ္ပ်ိဳးလို႔၊ မိုးသထမွာ
ႏိုးထအားမာန္၊ ၿဗိန္းေစာင္းသံေလ
ေတာင္ယံကိုဟပ္၊ ဂလိုင္ထပ္ပ်ာယ္
ရိုက္ခတ္ျမည္ဟိန္း၊ စည္ေတာ္ႀကိမ္းေက
ၾကက္သိမ္းထေရ၊ အားရေရ --။

ေရာင္နီသန္းေက၊ ဆြမ္းပန္းရီခ်မ္း
လႈဒါန္းမွ်၀ီ၊ မိတၱာၿမီမွာ
ပီတိႏိႈးေဆာ္၊ သာထုေခၚမိ
မွန္းေမွ်ာ္နိဗၺာန္၊ သံစည္သံလည္း
မာန္စြယ္ႏွိမ့္ခ်၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြ --။

ေမာင္နန္းလွ (ေျမာက္ဦး)

(ရခိုင္ကဗ်ာ) ေခါင္းစဥ္ေအာက္ အဖြင့္ကဗ်ာမ်ားထဲက က်န္ကဗ်ာမ်ားမွာ အားလံုးဗမာကဗ်ာျဖစ္ပါသည္။ ခ်စ္ဒါလီ၏ (လူ႔ဘ၀ရဲ့အလွဆံုးအခ်ိန္)၊ ဆရာမႏြယ္စစ္ေတြ၏ (ေငြေသာင္ယံ ခံစားမႈအေတြး) စစ္ေတြပြင့္လႊာ၏ (ေငြရတုမွသည္)၊ ေမာင္ၾကင္ႏြယ္၏ (ရိုးမတဖက္က ငါ)၊ မင္းေရႊစိန္ (အင္းစိန္) ၏ (ႏိုင္ငံေရးမ်က္စိဖြင့္ခဲ့သူ) ကဗ်ာမ်ားမွာ ရခိုင္ကဗ်ာေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ ျမန္မာ (ဗမာ) ကဗ်ာမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ႏြယ္စစ္ေတြကဗ်ာ ရခိုင္မူကို ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပပီးလိုက္ပါသည္။ ဗမာမူရင္းကို စာအုပ္ရွာၿပီးဖတ္ၾကည့္ကတ္ပါလီ။ (ရွက္ဖို႔ေကာင္းလို႔ ေဖာ္ျပမပီးလိုက္ပါဗ်ာ)

ေငြေသာင္ယံခံစားမႈ

ကမ္းရိုးတန္းကို
လြမ္းေရ --။

လိႈင္းေက်ာက္ေဆာင္
ေငြကမ္းေသာင္ျပင္က
သဲျဖဴစင္တိကို --။

မ်က္စိထဲစဲြ
ခ်စ္ဖို႔ေကာင္းစြာတိက်ည္း
တမ္းတ၀မ္းနည္းယင္း
လြမ္းယပင္း ေငးယပင္း --။

ၾကည့္မဆံုး
လိႈင္းတိ တလံုးၿပီးတလံုး
တ၀ုန္း၀ုန္းရိုက္
မုန္တိုင္းတိုက္ေသာခါ
ေငြလႊာျဖဴစ
သဲရြရြ
ဖုန္မထဘဲ
ကမ္းကလြင့္ေပ်ာက္စဥ္
ေက်ာက္ဆိုင္ေတာင္ႀကီး
လီဟုန္စီး
ထီးမားတည္ရပ္
ဟားတိုက္ရယ္ကတ္ေတ --။

ပင္လယ္တိမ္တင္းခြန္
လီခၽြန္သံတိုးတိုး
လႈပ္ခတ္ႏိႈးခါမွ
ဘ၀အေထာင္းအထု
အဖုအထစ္တိက
အစစ္အမွန္တရားကို
မိက်န္လိုက္ပ်ာယ္လား
ကဗ်ာဆရာ
စဥ္းစားယင္း စဥ္းစားယင္း --။

ႏြယ္ (စစ္ေတြ)

ႏြယ္စစ္ေတြကဗ်ာ ရခိုင္ဘာသာျပန္ကို (http://www.arakanmusic.com/APOEMS/message.asp?Id3=629) တြင္၄င္း၊ ေမာင္ၾကင္ႏြယ္၏ကဗ်ာ ရခိုင္ဘာသာျပန္ကို (http://www.arakanmusic.com/APOEMS/message.asp?Id3=613) တြင္၄င္း၊ စစ္ေတြပြင့္လႊာ၏ကဗ်ာ ရခိုင္သာသာျပန္ကို (http://www.arakanmusic.com/APOEMS/message.asp?Id3=627) တြင္၄င္း ဖတ္ၾကည့္ႏိုင္ပါ။ စစ္ေတြပြင့္လႊာႏွင့္ ေႏြစစ္ေတြမွာ လံုး၀ရခိုင္စကားေျပာေသာ ရခိုင္သမစစ္စစ္ျဖစ္ပါသည္။ ေမာင္ၾကင္ႏြယ္ ရခိုင္စကားေျပာလား ဗမာစကားေျပာလား အကၽြႏ္ုပ္မသိပါ။ အကၽြႏ္ုပ္ၾကားရသေလာက္ ေျမာက္ပိုင္းသား (ေမာင္ေတာသား) ဟု သိရပါသည္။ သံတဲြသားဆိုလွ်င္ သူ႔ကဗ်ာကို အကၽြႏ္ုပ္အျပစ္မဆိုလိုပါ။ သံတဲြမွာ ကိုလိုနီစနစ္ေအာက္တြင္ ျမန္မာမႈျပဳခံလားရၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ ေက်ာက္ျဖဴကို တျခမ္းမ်ိဳထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။

ထိုသို႔ဘာသာျပန္ရျခင္းမွာ အနာဂါတ္မ်ိဳးေပ်ာက္မည့္ အဆိပ္အေတာက္မ်ားကို ရခိုင္သားမ်ားက ရခိုင္သားမ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္ထုအတြင္း အတင္းအဓမၼရိုက္သြင္းပီးျခင္းမွ အခ်ိန္မွီတားဆီးကာကြယ္ႏိုင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္မွာ ရခိုင္သားတိုင္း၏သမိုင္းပီးတာ၀န္ျဖစ္ပါသည္။ (မဟိစြာထက္ မသိစြာခက္) ဆိုစကား ဟိေရမဟုတ္ပါလား။ သို႔မဟုတ္ (အသိေခါက္ခက္ အနက္၀င္) ျဖစ္နီကတ္စြာလား ေတြးမိပါသည္။ ေအပုဂၢိဳလ္မ်ား မသိဘဲနီဖို႔မဟုတ္ပါ။ ဗမာကဗ်ာကိုပင္လွ်င္ (ရခိုင္ကဗ်ာ) ေခါင္းစဥ္တပ္ျခင္း တနည္းအားျဖင့္ (ကၽြန္ဇတ္သြင္းျခင္း) မွာ ကေကာင္းရွက္ဖို႔ေကာင္းေသာ အလုပ္ျဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္ခံဖို႔ေတာင္ မေကာင္းပါယာ။

အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ ရခိုင္သားေလာကတြင္ (ဆီဆြတ္) ကေကာင္းမ်ားပါသည္။ (ဆီဆြတ္) ဟု ဆိုရာတြင္ ေျမာက္ပိုင္းေတာင္ပိုင္း မခဲြျခားပါ။ ေျမာက္ပိုင္းသားက ပိုဆီဆြတ္ပါသည္။ စစ္ေတြမဂၢဇိန္းမွာ စစ္ေတြသား (ေျမာက္ပိုင္းသား) ထုတ္ မဂၢဇိန္းျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္ကို ေျမာက္ပိုင္းသား ေတာင္းပိုင္းသားခဲြသည္ဟုမျမင္ဘဲ (အဟုတ္ကို အဟုတ္အတိုင္း) (အပုပ္ကို အပုပ္အတိုင္း) (အယုတ္ကို အယုတ္အတိုင္း) ယထာဘုတက်က် ခဲြျခမ္းဖို႔လိုပါလိမ့္မည္။ မည္သည့္သူကို နာစီ။ မည္သည့္သူကို သာစီ။ ေ၀ဖန္ျခင္းမဟုတ္ပါ။ လူငယ္ေခ်တိမ်ိဳးမတုန္းေအာင္ ကယ္တင္လိုရင္းျဖစ္ပါသည္။

(ရခိုင္ေပါင္းကူး)

မွတ္ခ်က္။ ။ေအာက္ပါ Link ကကူးယူေဖာ္ၿပထားပါသည္။
http://www.arakanmusic.com/UNI/message.asp?id3=773

“ရွိ” ကတ္ဖို႔လား၊ “ယိွ” ကတ္ဖို႔လား၊ “ဟိ” ကတ္ဖို႔လား

ရခိုင္ပိုင္စာရြီးေက “ဟိ” နန္႔ ကင္းလြတ္လို႔ မရ။ “ခ်ဇားရွီမွာ ဒဂၤါးငါးျပား ဟိသည္”၊ “သဇင္ျဖဴ”မွာ “အက်ႌတစ္ထည္ ဟိသည္”။ “ျမတ္သာထြန္း အခန္းထဲမွာဟိသည္”။ “ေဒနိစားမီးပဲြဟိ သည္”။ “ေမာင္သာဘန္း ရန္ကုန္လားဖို႔ဟိသည္”။ “သက္ဟိလူသား” “လက္ဟိအနီအထား” အစဟိေရ “ဟိ” အသံုးတိက ေကာင္းဟိပါေရ။ အနက္က ပိုင္ဆိုင္ျခင္း တည္ဟိျခင္းကို ပီးပါေရ။

“ဟိ” အသံုးကို ရွိေခတ္ရခိုင္ေက်ာက္စာတိမွာ ပီပီျပင္ျပင္ တိြရပါေရ။ ရခိုင္ေက်ာက္စာအားလံုး “ဟိ” ကိုရာသံုးကတ္ေတ။ “ဟိ” အသံုးတိြရေရ ေက်ာက္စာတခ်ိဳ႕ကို ဥပမာအျဖစ္ ေဖာ္ျပပါေမ။

၁။ တပည္သာသိရိကႆဖသည္ လုပ္အံ့သည္ဥစြာ ဟိလွ်က္ (မင္းထီးေက်ာက္စာ၊ သၾကစ္ ၆၅၇) ၂။ သာသနာငါေထာင္စိေအာင္ ဟိစိေသာ (ေ၀သာလီ ေရႊေတာင္ေစတီေက်ာက္စာ၊ သၾကစ္ ၈၈၁) ၃။ ပိုင္ရို၀္ မဟိဟူ၍ ဆို၀္လတ္သ္ွ (မဟာ၀ိနိယ္ဓိုင္ေက်ာက္စာ၊ သၾကစ္ ၉၀၅) ၄။ လြန္လီၿပီေသာခါေစာမြန္အစ ဟိေသာ (ကလံုေတာင္ဘုရားေက်ာက္စာ၊ ပထမမ်က္ႏွာ၊ သၾကစ္ ၉၄၇) ၅။ ၀ါးခုနစ္ေဆ ဟိရာအနက္တြင္ ၾဆာေတာ္ (ကုလားတန္းစားေက်ာက္စာ၊ သၾကစ္ ၁၀၇၀) အခုေခတ္ ရခိုင္ကၽြန္းရြာတိမွာလည္း “ဟိ” ကို ပီပီျပင္ျပင္ သံုးကတ္တုန္းသိမ့္။ ရမ္းၿဗဲလီသံမွာလည္း တိြရေရ။ ေျမာက္ဦးလီသံမွာလည္း တိြရေရ။ အေျပာဘာသာစကား မွာ “ဟိ” ကို “ဟိန္႔” လို႔ အသံထြက္စြာ တိြရပါေရ။

ေဒသအလိုက္အသံအယင့္၊ အယူကြဲစြာပါရာ။ မူလရုပ္ရင္းက “ဟိ” ကို ေျပာစြာရာျဖစ္ေတ။

ရခိုင္အသံုး “ဟိ”

(HIAE) ကို ေဒနိျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစကားမွာ “ရွိ” လို႔သံုးစြာကို တိြရပါေရ။ ပုဂံေခတ္ ျမန္မာေက်ာက္စာတိမွာကေတာ့ “ဟိ” အသံုးရာ တိြရေရ။ ပုဂံသားတိ ေျပာစကားမွာလည္း “ဟိ” ရာ ဟိလီဖို႔။ ေဒနိရခိုင္ေဒသ ၿမိဳ႕ႀကီးတိက ၿမိဳ႕ႀကီးသားတိပါးစမွာ၊ အရီြးအသားတိမွာ “ရွိ” ကို တိြနီရပါေရ။ ရခိုင္ကၽြန္းကစကား “ဟိ” ကို “ရိွ” လို႔ ေျပာနီကတ္စြာပါ။ “ရွိ” ကို ရခိုင္ကၽြန္းစကားစစ္စစ္နန္႔ အသံထြက္ေက “RHIAE” လို႔ရာ ထြက္ရဖို႔။ “ဟိ” ကို က်ေက (HIAE) လို႔ထြက္ရဖို႔။ ( ေဒပိုင္အဂၤလိပ္အကၡရာနန္႔ အသံထြက္ျပစြာကို Transliteration လို႔ေခၚပါေရ။ Phonetic Symbol နန္႔ မတူပါသိမ့္။

Phonetic Symbol က ပညာသွ်င္တိရာ နားလည္ႏိုင္ေရ။ အရပ္သား အဂၤလိပ္က Transliteration နန္႔ျပေက နားလည္ႏိုင္ေရ။ အင္ဒိုနီးသွ်ားဘာသာစကားကိုလည္း ေဒပိုင္ရီြးစာ တိြရပါေရ) “ရွိ” ကို ၿမိဳ႕ႀကီးသားရခိုင္တိအသံနန္႔ ဆိုေက “SHI ” လို႕ ထြက္စြာတိြရပါေရ။ ရခိုင္ကၽြန္းရြာတိစြာ ရခိုင္လူဦးရီြ၏ (၉၀) ရခိုင္ႏႈန္းေလာက္ နီထိုင္ကတ္ေတ နီရာပါ။ ရခိုင္သားအမ်ားစုက ကၽြန္းမွာပါ။ ေယနန္႔ ရခိုင္ကၽြန္းရြာတိမွာေျပာကတ္ေတ ရခိုင္အသံထြက္ရာ အမွန္ျဖစ္ရပါဖို႔။ ရခိုင္ကၽြန္းရြာ အေျပာစကားမွာ “ဟိ” လည္းဟိေရ။ “ရွိ” လည္း ဟိပါေရ။

၁။ နီ အရွိဘက္ကထြက္ေတ။
၂။ ရၿဖီးခ်ပ္ေတာင္စြာ စစ္ေတြ၏အရွိဘက္မွာ ဟိေရ။
၃။ မင္းရို႕ႏွစ္ေယာက္ အရပ္အရွိရွိကာေ၀။
၄။ ေဒ၀ါးႏွစ္ပိုင္းအရွိရွိပ်ာယ္။
၅။ ဆန္ကို သိုက္ဒံုနန္႔ ရွိရွိျခင္ခ။
၆။ ေဒနိမိုးထက္ ထမင္းအရွိရွိရာက်ေရ။
၇။ ရွိကိုေနာက္ကို ၾကည့္လို႔လား။
၈။ ရွိအနာဂါတ္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ရဖို႔။
၉။ ရွိနီေစာေမာင္လာပ်ာယ္။
၁၀။ အေခ်တိ ရွိခိုးနီကတ္ေတ။
ေဒ၀ါက်တိကိုၾကည့္ေက “ရွိ” ၏အနက္စြာ
(က) အရွိဘက္
(ခ) အရပ္အနိမ့္အျမင့္ တူညီျခင္း
(ဂ) အျပည့္ဟိျခင္း
(ဃ) အပိုအလိုမဟိျဖစ္ျခင္း
(င) ေနာင္ျဖစ္လာဖို႔ကိစၥကို ဆိုလိုျခင္းအစဟိေရ အနက္တိထြက္စြာ တိြရေရ။ ေယနန္႔
“ခ်ဇားရွီမွာ ဒဂၤါးငါးျပား ရွိ သည္ ။
“ျမတ္သာထြန္း အခန္းထဲမွာ ရွိ သည္ ။
“ေဒနိ စာမီးပြဲ ရိွသည္ ။
“ေမာင္သာဘန္း ရန္ကုန္လားဖို႔ ရွိ သည္။
“သက္ ရွိ လူသား ”
“လက္ ရွိ အနီအထား”
အစဟိေရ အသံုးအႏႈန္းတိစြာ ရခိုင္သဒၵါနန္႔ၾကည့္ေက မွားယြင္းနီစြာ တိြရပါေရ။ “ဟိ” ကိုရာသံုးကတ္ရပါဖို႕။

ရခိုင္ၿမိဳ႕ႀကီးသားတခ်ိဳ႕က “ရွိ” အသံုးမွားနီစြာကို တိြလားကတ္ေတခါ ေနာက္ကိုတလွမ္းမဆုတ္ခ်င္လို႔ “ယိွ”
(SHI) ဆိုၿပီးပ်င္လို႔ ရီြးလာစြာတြိရျပန္ေရ။ ေဒနိ ၿမိဳ႕မွာသံုးေရ စကားသံနန္႔ ကိုက္ေကလည္း ရခိုင္အမ်ားစုျဖစ္ေတ ကၽြန္းစကားနန္႔က မကိုက္။ ရုပ္ရင္းရို႕၊ သဒၵါရို႕၊ အဘိဓာန္ရို႕နန္႔လည္း မကိုက္။ ေယနန္႔ ၿမိဳ႕ႀကီးသားရခိုင္တိ ကၽြန္းကရခုိင္တိနန္႔ တသားတည္းက်ေအာင္ ေနာက္ကိုတလွမ္း ဆုတ္ကတ္ရဖို႔ ျမင္မိပါေရ။ ေျပာေရခါ “ရွိ” (SHI) နန္႔ “ယိွ” (YHI ) ကိုဖ်က္ၿပီး “ဟိ” (HIAE) လို႔ ျပန္ပ်င္ေျပာကတ္ပါေမ။ ရီြးေရခါလည္း “ရွိ” နန္႔ “ယိွ” ကိုဖ်က္ၿပီး “ဟိ” လို႔ ပ်င္ရီြးကတ္ေက ရခိုင္အရီြးအသား တည္ၿငိမ္လာပါဖို႕။ ေနာက္ကို တလွမ္းဆုတ္သင့္စြာမွာ ဆုတ္ရပါဖို႔။ မဟုတ္ေက ရခိုင္စကားေပ်ာက္လားဖို႔ရာ ဟိပ်ာယ္။ ရခိုင္ဘာသာ အရြီးအသားကိစၥကို လူအားနန္႔လည္း ပ်င္လို႔မရ။ ေဖသာအားနန္႔လည္း ပ်င္လို႔မႏိုင္။ ပညာနန္႔ရာ ပ်င္ရဖို႔။ ရခိုင္သဒၵါသေဘာကို စိစိကိုက္ကိုက္ ေလ့လာၿပီးေက၊ ျပည္သူအမ်ားေျပာစကားနန္႔ ညွိယူလိုက္ေက ရခိုင္အရီြးအသား တည္ၿငိမ္လာဖို႔ ေသခ်ာပါေရ။

(အသွ်င္သူရိယ)

အကိုးအကား
(ရွိေဟာင္းရခိုင္ေက်ာက္စာမ်ား- ဦးဦးသာထြန္း)
ေအာင္တံခြန္ ၀ံသရကၡိတမဂၢင္း အတြဲ(၂) အမွတ္ (၁) မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။